Saatte 60 kilometreye yakın hızla hareket eden küçük FPV dronlar, tercih edilen bir silaha’ dönüşerek her yerde bulunur hale geldi. Rusya Ukrayna savaşında da bu tür dronlar sık sık kullanılıyor. Peki insansız hava araçları cephedeki yarışı nasıl şekillendiriyor? Ukraynalı askerler anlattı…
Ukrayna’nın Khyzhak tugayında görevli bir asker olan Denys, yeni bir savaş türünü anlattı.
Arkasında yığınla temel Ukrayna Birinci Şahıs Görüşlü (FPV) insansız hava aracı bulunan bir kışla atölyesinde İngiliz The Guardian gazetesine konuşan Denys: “Daha az silahlı çatışma var çünkü daha fazla insansız hava aracı savaşı var” dedi.
Bir zamanlar aralarında bir silah atışı mesafesi olan cephe hatları, cephe hattının gerisinde gizlenen Rus ve Ukraynalı dron timlerinin basit hava saldırılarıyla birbirlerinin güçlerini hedef almasıyla artık bir “ölüm bölgesi” haline geldi.
Denys, “2022’de hala ağaç hatlarından makineli tüfeklerle koşturuyorduk” dedi.Bir başka tugay üyesi, çağrı işareti Khimik (kimyager) olan Dima, telefonundaki bir videoyla bir örnek gösterdi.
Bir FPV dron çarpma anında patladığı için, video aniden beyaz bir gürültüyle sona eriyor ve hem Ukrayna hem de Rus orduları tarafından internette yayınlanan pek çok videoda olduğu gibi patlamanın sonuçları görünmez oluyor.
Birkaç kilometre ötedeki bir Rus askeri, binanın üst katından dışarı bakarken görülmüştü.
FPV dronlar nispeten bol olsa da Khyzhak tugayı (çoğunlukla savaşmaya gönüllü olan polis devriye memurları) bunları idareli ve sabırlı bir şekilde kullanmaya çalışıyor.
Film, pilotu saldırmak için doğru açıyı bulmaya çalışırken dronun havada asılı kaldığını ve yeniden ayarlandığını gösteriyor. Khimik, “Bu bir keskin nişancının işi gibi” diyor.Ukrayna’daki savaşta topçu ve havan topu atışı sıkıntısı yaşanmıyor ancak bir kilogram patlayıcı taşıma kapasitesine sahip, gözlük ve el kumandasıyla kullanılabilen, örümcek gibi yedi inçlik FPV “quadcopter” her yerde bulunur hale geldi.
Deniz Analizleri Merkezi’nde drone uzmanı olan Samuel Bendett’in ifadesiyle, bu silah “2022‘de bir yenilikten, 2023’te tercih edilen silahlardan biri olmaya ve tüm taktik alanda dolaşmaya” evrildi.
Kullanım geliştikçe sabırlı solo saldırılar tek taktik olmaktan çıkıyor.
Sayılar arttıkça, basit sürü saldırıları da sıklıkla kullanılıyor.Denys, Donbas’ın doğusundaki cephe kasabası Toretsk yakınlarındaki bir Rus mevzisine dron ile yapılan bir topçu bombardımanını anlatıyor.
Ukraynalı asker şunları söylüyor: “Üç saat boyunca her sekiz dakikada bir 1,5 kg patlayıcı attık, sonunda geri çekilmişlerdi.”
Cephe yakınlarında nereden geldiği belli olmayan küçük bir insansız hava aracının vınlama sesi dehşete düşürüyor.
Sumi yakınlarında eğitim gören bir piyade eri olan Oleksii ise şöyle diyor: “Onlardan kaçmak imkansız, onları vurmak zorundasınız.”
Askere çağrılmadan önce güneyde Kherson yakınlarında kasaplık yapan Oleksii, bir dron tarafından neredeyse öldürüldüğü bir anı hatırlıyor ve “Hava alçalmaya başlamıştı, ben de koşmaya başlamıştım. Sonra bir dala takıldım ve drone benim olduğum yerden geçerek yoluna devam etti” diyor.Küçük FPV dronlar yaklaşık 60 kilometre hızla hareket ediyor.
Zırhlı araçları cepheye hızla gidip gelmeye, asker ya da yaralı taşımaya zorluyorlar ve termal kameralar sayesinde geceleri de etkili bir şekilde çalışabiliyorlar.
Bendett, “Saldırı yeteneği demokratikleşti, öyle ki savaş alanında hiçbir şey güvenli değil” diyor.
Pil ömrü uçuş süresini sınırlasa da iyi havalarda bir kamikaze FPV dron 20 km kadar uzağa gidebilir. Ancak öncelik, geri dönen bombardıman dronlarını konuşlandırarak paradan tasarruf etmektir, bu nedenle etkili bir çalışma yarıçapı 5 km’ye yakındır.
Bir FPV drone savaş alanında baskın olan iki türden biri. Diğerleri Çinli bir şirket olan DJI tarafından üretilen ticari Mavic quadcopterler.
Ancak FPV daha basit ve Ukrayna’da (ya da Rusya’da) tasarlanmış olsa da Denys’in dediği gibi, bileşenlerin çoğu hala Çin’den geliyor ve “teorik olarak işgalciyle aynı hizada.”Ukraynalılar insansız hava aracı çabalarını, başlangıçta devlet dışında örgütlenen ve finanse edilen bir sivil toplum girişimi olarak tanımlıyor; askerler, arkadaşları ve aileleri bağış kampanyaları yoluyla hava araçlarının masraflarını karşılıyor.
Cepheden kilometrelerce uzakta yaşayan Ukraynalıların oturma odalarında ve garajlarında dronları kısmen monte etmeleri alışılmadık bir durum değil.
Bunlar Lyman yakınlarındaki Khyzhak tugayının kışlası gibi tugay atölyelerine teslim ediliyor ve burada son değişiklikler yapılıyor.
Ancak dengeler değişmeye başladı. Ukrayna Savunma Bakanlığı Aralık ortası itibarıyla 1,1 milyon adet tek yönlü FPV insansız hava aracının yanı sıra 100 bin adet daha sofistike araç teslim ettiğini bildirerek tedariki hızlandırdı.
Bendett’e göre bu arada Rusya da “1,2 milyon ile 1,4 milyon” arasında İHA tedarik etmiş durumda, Bendett, “Teknolojik olarak taraflar arasında çok az fark var çünkü her biri diğerini hemen kopyalıyor” diyor.Uçmayı öğrenmek de işin içine giriyor.
Khimik, “simülatörde 70 saat ve bir insansız hava aracıyla 70 saat” gerektiğini söylüyor.
Kiev’de ve başka yerlerde kurslar düzenleniyor, ancak Kiev’de yaşayan bir İngiliz, öğrenme çabasını “zorlu” olarak tanımlıyor.
Bir haftalık pratikten sonra bile, toprak bir pistte bir aracı takip etmenin zor olduğunu söyleyen İngiliz, binlerce Ukraynalı askerin, küçük insansız hava araçlarının ülkenin cephedeki hava gücünün çoğunu oluşturduğu bir savaşta kontrollerde ustalaşmaktan başka seçeneği olmadığını belirtiyor.